Suura yookiin viidiyoo qullaa waliif erguun kun wantoota qullaa qaama namaa agarsiisaan suuraan, viidiyoodhaan bilbilaa/kompiitaraan waliif daddabarsuudha

◉ Suura yookiin viidiyoo qullaa waliif erguun kun wantoota qullaa qaama namaa agarsiisaan suuraan, viidiyoodhaan bilbilaa/kompiitaraan waliif daddabarsuudha. Yeroo ammaa kana wanti kun baramaa dhufeera. Nama faana barreeffama walii babaarreessaa xiqquma osoo hin turree suura qullaa waliif erguun babal'ateera.

◈ Sababa ergamuuf :

➲ Of agarsiisuuf : Dhiirri tokko suura qullaa jaalallee isaa bilbila keessaa yoo qabaate ishii akka barbaade akka gochuu danda'u hiriyoota isaatti of agarsiisa.

➲ Jaalalaaf : Nama jaalattu tokko naa ergi erga jedheenii erguuf kaati, yoon erguu baadhe na jibba, na dhiisuu danda'a jettee waan yaadduuf.

➲ Amanamtummaa ofii dabaluuf : Dubartiin of kaaftee ergitu tokko akka waan guddaa jaalallee ishiitif ooltetti of lakkoofti. Waan jaalattuuf jaalala ishii ibsuu ishiiti.

◈ Rakkoo inni geessisu :

➠ Suurri/Viidiyoon kee tokkicha si harkaa baanan hin deebifattu. Suuraa/Viidiyoo kee akkataa inni itti fayyadamu too'achuu hin dandeessu. 

➠ Yoo wal dhabdan : Abbaa warraa/Jaalallee kees ta'ee dhiira itti ergite kamiiniyyuu wal dhabnaan siif rakkoodha. Hundumaa daddabarsuun ittiin haaloo si ba'a.

➠ Suurri qullaan kee faffacaanan immoo jireenya hawasummaa keessaa ba'uu keeti. Nama keessa ooltee galuun sitti ulfaata. Dachee kanarra jiraachuu si jibbisiisa. 

◈ Furmaata :

✔ Ammamiyyuu yoo isa jaalatte, ammamiyyuu yoo isa amante goonkuma of kaaftee hin ergin. Yoo si dirqisiisee ergitu malee jedheyyuu wanti hafe haa hafu, gargar ba'i malee dogongortee waan akkanaatti akka hin galle.

✔ Callistee kan of kaaftuuf : Dhiirri naaf ergi siin jechuu dhiisuu danda'a. Ta'us garuu yaaduma yeroo barbaadde of ilaaluuf akkuma qoosaa wayiitti kan of kaafteyyuu sumayyuu waan hin fayyanneef of biraa balleessi.

✔ Kana dura ergiteera yoo ta'e : Akka balleessu hubachiisi, yookin suuta harkaa fuudhii keessaa balleessi, iddoo baay'etti copy ta'ee jiraachuu waan danda'uuf bilbilichuma guutummatti haqi. Account isaa akka Fb, telegram yookin waanuma irratti ergite kamiyyuu keessaa akka badu taasisi. 

✔ Yeruma wal bira jirtaniyyuu wal kaasuun hin barbaachisu. Sirees ta'ee bakkuma kamittiyyuu innis silaa ni ka'a jettee akka wajjiin hin kaane.

✔ Too 'adhu : Walqunnamtii saalaas ta'ee gochoota isaan wal fakkaatan kamiifiyyuu yeroo inni si waame, mana inni itti si affeere too'adhu. Bilbila isaas ta'ee waan biraa dursii adda baafadhu. 

✔ Dhiirotaaf : Suura qullaas ta'ee kan isa fakkaatu kan haadha warraa/jaalallee kee ta'ee kan dubartii kamiiyyuu yoo si bira jiraate of biraa guutummatti haqi. Borus naaf ergi jettee goonkuma hin gaafatiin. Sababiin isaas dhiirri biraa Haadha/Obboleettii kee akkas gochaa kee akkas gochaa waan jiruuf.

Jaalalleen / Niitin Kee Nama Biraa Jaalattee Akka Jirtu Beektaa ?

◉Ishiin anaaf amanamtuudha, onneedhuma ishiirraa na jaalatti, dhiira kamiyyuu goonkumaa hin yaaddu, intala amantiitti jabduu taatedha, lubbuu ishiiyyuu dabarsitee naaf laatti " jettee mudhii kee jabeeffattee ishiidhaf ragaa ba'uu dandeessa. Intalumti ati akkana godhattuuf tun osoo dhoksaatti jaalallee akka qabdu irraa geessee amanuuf si rakkisa. Akkuma dhiiroonni jaalallee/haadha warraa isaanitiif hin amanamne dubartoonni tokko tokkoos akkuma dhiiraa kan biraa waliin buburraaqun ni mul'ata. Siin ala kan biraa yoo qabaatte mallattoo tokko tokko sitti agarsiisuu dandeessi.

➲ Amala jijjiirratti. Yeruma ati jalqaba ishiin wal bartu yookiin fuutu walitti dhufeenya dhiirota baay'ee kan qabdu yoo taate rakkoo hin qabu. Garuu dhiyeenya kana hiriyoota dhiiraa yoo baay'iste shakkuu qabda. Oduu yoo dhageesse yookin ishiniyyuu hiriyaa dhiiraa akka qabdu sitti himnaan hordofuun bayeessa.

➲ Gargaarsa kee hagas mara hin barbaaddu. Wantoota adda addaa dur si faana kan taasiftu amma garuu kophaa dhuma ishii dalaguu dandeessi. Qofa daandidhuma qaxxaamuruuf sitti rarraati. Amma dhaabuu dandeessi. Yookin nama biraatu bakka kee bu'ee daandii ceesisaa jira ta'a.

➲ Aaruu ni dhaabdi. Waan feete yoo balleessite omaa itti hin fakkaatu. Dur yoo ati bilbiluma daftee daftee bilbiluufii baatte ni aarti. Amma garuu alaa yoo bultee galte dhimma ishii miti. Jaalala kee fixatteera jechuudha.

➲ Icciitii eeguu baay'isti. Akka qofaa oolmaa ishii baay'ee sitti hin odeessitu. Qofa lafumaa kaatee waan hunda sitti odeessitee si nuffisiistu sun har'a atiyyuu yoo gaafatte deebii quubsaa argachuu dhiisuu dandeessa. Sababni isaas waan ati akka hin barre tokkotu jira yookin tokko faana haasoftee dadhabdeera ta'a. Bilbila ishii sin tuqsiiftu. Sitti kennituyyuu password walxaxaadhan kan cufameedha.

➲ Humnaa ol gaarii siif taati. Yoo ati balleessite siin hin loltu. Yoo ati waan ishii miitu dalagdeyyuu kolfiteetuma bira siif dabarti. Garaa si roraasti gaarummaan ishiin siif taasistu. Osuma dubartii biraa biratti si agartee yookin dhageesseyyuu callistee si ilaaluu dandeessi.

➲ Jaalalli ishiin siif qabdu ni dabala. Qofa hojii malee waa'ee jaalala siif qabduu sitti kaasuu dhiisuu dandeessi. Amma garuu guyyuma guyyaan sin jaaladha siin jetti. Bilbilaan si cinqiti. Siree irrattis jaalala ishii siif ibsiti.

◉ Mallattoo akkanaa omaayyuu waan irratti hin argineef guutummatti amanuun sirra hin jiraatu. Akkasumas mallattoo kana hunda waan agarsiiftef nama biraa jaalattee jirti jettee tokkichaan hin murteessin. Waanuma dhageessef, agarteef waa murteessuf hin ariifatin. Hinaaffaa keettiirraayis madduu danda'a. Waan ofii keetii akkas gootuf ishiis akkasitti hin yaadin. 

◉ Osumayyuu mallattoo kana hunda sitti agarsiiftee, otuma dhageessee, osuma agartee, osoo jaalallee biraayyuu qabaattee rakkoon keeti malee kan ishii miti. Sababiin isaas waan sirraa dhabde tokkotu jira. Wantoota ishiitti hir'iste hundayyuu gaafadhuu guutif, dadhabdu sirreessaa deemi. Rakkoo kee garuu ishuma qofatu beeka.

JAALATANI DHABU(DHIIRAAF)

➤  Dubara onnee keetiraa jaalatte tokko yoo ishiin kan si hin jaalanne ta'e osoo abdi hin kutanne kee godhachuuf ni dhamaata. Garuummoo jijjiiramni homtuu hin jiru. Haala ishiitti ni aarta. Yeroo xummuraatif yeroo si diddu haaloo ba'uuf yaadda. Sanyii Heewwan lafarra jiran hunda jibbita. Wanti akkanaa hin barbaachisu. Sababni isaas sin barbaadun sin barbaadudha!!

➤  Filannoon ati qabdu ishii irraanfattee dubaroo biraa ilaalachuudha. Ishiin waan si diddeef dacheen hin baqaqu, nukileerin hin dhodhoo'u. Sirumaayyu kan ishee caalan dacheerra guutan. Abshir!  Jalqabuma osoo sadarkaa kanarra hin geenye gaafa intalaan walbartaan mallattoo ishiin sitti agarsiiftu dandeesse dubbisteerta ta'eeti silaa cinqii kana keessa hin seentu ture.

➤  Dubartiin mallattoo sin barbaaduu kan agarsiiftu ifa baastee sittumuun olmaan ati ooltef itti ulfaachuu waandanda'ufi hiriyummaa kee dhabuu waan hin barbaannefi. " Nan rakkisin, Ani naman jaalalaf si yaadu miti" jechuurra mallattoon sitti himuun itti salphachuu danda'a. Tokko tokko immoo si qoruuf jecha waan si hin jaalanne of fakkeessuu danda'u.  Kadhaa kee halkanii guyyaa barbaaddes ta'uu mala.  

➤ Bu'a ba'ii tokko malee tole kan jedhan akkuma jiran, warri jilbiibbiin lafarra si foqoqsanii tole jedhanis guutaniiru. Warroonni akkanaa kun tokkichumaan yoon tole jedhe takka turee natti boonuu danda'a jedhanii waan sodaataniifi. 

★  Dubarri ati jaalalaf maraattef tokko kan si hin barbaanne yoo taate:

➤  Hariiroo jaalalaatif qophooftuu akka hin taane sitti himti. Nama heedduu walitti dhiyaattan yoo taatan yeroon itti yaadu naaf laadhu sin jetti. Kanaaf yeroo kenniif. Yeroo kennamte keessatti deebii yoo dhabdes irraa hin dheessin. Jaalallee kee ta'uu baattus hiriyaa gaarii sii ta'uu dandeessi. Daangaa hiriyummaa fi jaalalummaa addaan baasii beeki. Intala hiriyaa kiyya jettee icciitii ishii sitti odeessitu waan biraatif akka ishii barbaaddu gaafa itti himtu rifachuu dandeessi. Jaalala barbaachatti hiriyaas dhabuun jira waan ta'eef.

➤  Yeroo hunda sumatu bilbilaaf. Isayyuu sijalaa hin kaastu. Bilbila ishii irratti dhaanuun kee nuffisiisera. Sagalee dhuma kee dhaga'uu hin feetu. Tokkicha bilbiliif. Mee omaa miti lammaaffaas bilbiliif boonuu waan barbaaddef ta'uu danda'a. Amma hin kaastu taanan yoo ati bilbilteef harki kee haa cabu. Akka sin barbaanne sitti himaa osoo jirtuu maalif bilbila dhaantee siqiqsita? Yoo hin agarre ta'e ishiinuu deebistee sii bilbilti. Waan si'a dhibba deebistee bilbiltee fi jeeqxeef koo taati jettee hin yaadin. Amma amma namatti bilbiluurra wanti nuffisiisan biraa hin jiru. Ittuu akka si jibbitu fi si nuffitu hin godhin. Facebook gubbaarrattis ammuma ishii online gubbaarra jiraachuu agartu jecha hi jedhuun iddoo message dhiphisteerta. Ishiin immoo bantee dubbistee hin beektu. Ayiiiii... jedhe Haacaalun.

➤ Suma arguu hin feetu. Ijumaan argaa kee jibbiti. Faallaa oolmaa keetii oolti. Tasa osuma karaanuu walitti sin fidee daandii biraa sirraa cabsatti. Ati gowwaan immoo faana fi gaaddidduu ishii hordoftee sochoota. Maali akkuma weellisaa "argaa na jibbitus beenu of ajjeesi dachee gadhiisi" yoo jetteen?

➤  Ija ija keessa si hin ilaaltu. Si wajjin tuttuqaa hin uumtu. Dhiironni baay'een kana hin hubatan qaanofteeti se'u. Dubarri yoo si jaalatte ija sirraa hin buqqifattu. Sababa funaantet sitti bubbuuti. Tokko tokko immoo dhokataniituma si ilaalu. Dubarri ija babaastee waan si ilaaltef immoo tilmaama dogongoraa keessa akka hin galle.

➤  Dhiirota biraa sitti faarsiti. Abalu bareedadha. Abalu kana qaba sana qaba jette  si hinaafsisti. Ija jaalalaa osoo hin taane kan hiriyummaatin si ilaalti. Dubarri ati onee keetirraa jaallattu yeroo dhiira biraa sitti faarsitu caala wanti keessa kee gubu jiraa? Anaan!

➤  Dubara biraa waliin akka ati hariiroo jalqabdu haala siif mijeessiti. Dubara biraa bira si fuutee deemti. Kophaatti sin dhiiftee qajeelti.  Kana kan gootu dubartii hiriyummaa kee dhabuu hin feene qofa. Ati jaalallee ishii ta'uuf sammuun ishii tole jedhee waan hin fudhanneefi.

➤ shii kofalchiisuf qilee buutee fiddu ishii hin kofalchiisu. Wayyo!  Ilkaan ishii mitiitii fuulli ishiiyyuu hin warraaqu. Maal akka ati xibaarteyyuu ishiin si hin dhageenye. Kan si jaalatte garuu qoosaa kee miti gazexaayyuu yoo dubbisteef sin quuftu. Sitti haa tolu!

➤  Karoora kee si jalaa balleessiti. Sa'a shanitti si beellamteet kudhanitti si bira geessi. Yoo barbaadde hin dhuftuyyuudha. Sitti fakkaate malee intalli kun si hin taatu. Dhiisi jedhe gurbayyoo intala tana maaloo dhiisi.

➤  Dhiirri ishiin sammuutti baattee deemtu gonkumaa si hin fakkaatu.  Gurbichi biifti isaa, dhaabbin, yaadni, dubbiin, haalli uffannaa isaa hunduu keetin wal hin fakkaatu. Taatoo filmii Hollywood gubbaarraa jira. Anis akkuma taatoo filmicharra jirun of godha jettee yeroo fi humna kee hin qisaaseessin. Ammuma fiilmii haaran hojjatamu ofjijjiirtee hin dandeessu.

➤  Akka yeroo dabarfannaatti sitti maxxanuu dandeessi. Kuni gaaridha. Wanti uumamu waan hin beekamneef si jaallachuu dandeessi.  Dhiirri si caaluu dhufnaan garuu qullaatti hafuu keeti. Dhiirri tokko tokko yo dafnee irraa dhalchine filannoo waan dhabduuf igiruu hin deemtu jedhu. Kuni yaada fokkisaa ofjaalannaa irraa madduudha. Akka ishiin jireenya ishii guutuu si abaaraa jiraattu hin godhin.

➤  Yeroo hundayyuu hiriyoota ishii guurrattet si dubbisti. Kophaa ishii si dubbisuun waan jibbisiisefi. Gabaabumatti sin jaalattu. Hiriyaa ishii biratti gaaffii jaalalaa akka ati hin kaafne waan beektufi. Beellama kee hundarratti nama guurrattee yaati taanan sitti haa hafu dhiisi.

➤ Kana hunda osuma beektuu diddee otuma jaalala jalqabdaniiyyuu itti fufiinsa hin qabaatu. Gubannaa isaatu caala. Osuma beekanii ramaxa ibiddatti of gatuu ta'a.  Kan jaallate ijaan hin argu jedhama. Garuu immoo osuma beekanii ijaa baduun gowwummaadha. 

Haadhoo koo jaalatte kan hin jaalatamne ta'uu kee osoo beektuu, miira ishiif qabdu daftee dhaabuu osoo dandeessuu maalif na jalaa cinqii keessa of galchita?

Amma yeroo kee nama takka irratti ija kee dununfattee gubdu maalif ija kee banattee babbareedduu dirreerra burraaqaniin wal hin bartu?

Kan Uuman siif kaa'e takka garuu duungoo ibsitee teessee si eegaa jirti.

Yoom iyyuu hin baduu onnee kan koo keessa yaadni kiyyaa sumaa guyyaafi halkan keessaa

 

Ajab yaa haasaashee

Mi'aan akka dammaa

Naan haasawuu feeti

Qalbiin ammaa amma

Kiloolee  sagalee

Yoo isheen dubbattuu

Qalbiin koo san malee

 Waan biraan hubattu!

Yoomiyyuu hin baddu

Onnee kankoo  keessaa

Yeroo mara taa'een

Waa'ee kee odeessa

Bareedduu Harargee

Intala Baddeessaa...

Onneen si jaalattee

Eessuman of geessa.

Waa'ee kee odeessuun

Nat tahe amala

An siin booji'amee

Maaltumaa naa mala

Amala qabeettii

Intala abbaa biyyaa

Kankee naaf kennii koo

Fudhu onnee tiyya

Dheebuu jaalala kee 

Galgala keessa abbaa manaadhaaf bilbilli bilbilama. Abbaan manaatis haadha manaatin "Bor firoonnikoo ni dhufna naan jedhan" jedhee waan bilbilaan dhaga'e itti hima.

Haati manaas akka aaruu wayii taatee " maal hojjechuu dhufu" jetteen. Abbaa manaa: maalan beekaree, garuu dhimma wayii qaabachuu danda'u nagaadhaaf dhufna nan jedhaniiru.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha manaa:isammoo meeqa ta'anii dhufukaa?

Abbaa manaa : isa hin gaafanne...nidhufna naan jennanan tole jedheen malee.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha mana: ana maal na dhiberee haa dhufanika..

Abbaa manaa: qophaa'uu qabna. Keessummaan yeroo dhufu cal hin jedhamu.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha mana: Ani wantan qopheessu tokko hin qabu. Silas waa'ee mana keenyaa isaanu ni beeku.

Abbaa mana: akkasimmaa hin jedhamu wanta bibbitamullee natti himiitii biteen waa qoqopheessinee eegna.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha manaa: waa tokkoyyu hin barbaachisu wanta jiru mi'effatu.

Abbaa manaa: maaltu jira? 

Haadha manaa: bishaanis yoo ta'e... kan biraa wantin qopheessu hin jiraatu

Abbaa manaa: lakkii dhiisi maaf akkas jetta. Namni fira qaba jedheetu nujaallatee mana keenya dhufa mitii...gaafuma ol lixanirre waan afaan kaa'atan haa qopheessinu.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha manaa: haa dhufani wanta jiru nan dhiyeessafi. Akka kanatti utuma wal mormanii lafti bari'a. Abbaan manaatis ganamaan ka'ee waa'ee manicha yoo ilaalu oomtu hin jiru. Cireenis hin jiru. Haati manaatis cal cal jettee hirriibashi tumaa jirti. Yeroo kana argu abbaan manaatis mana dhiisee deeme. Battaluma inni manaa ba'een haati fi abbaan haadha manaa firoota ishee kan biroo wajjin baay'atani gara manaa dhufani. Yeroo kana rifattee lafa seentu wallaaltee gara abbaa manaa isheetti bilbilte....

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Haadha manaa: Maaliif firoonnikee nidhufu jettee natti hin himtu turte. Maalan sigodhe abbaa fi haadhako duratti na qaanessita Abbaa manaa: sitti himeen tureem 

Haadha manaa: Firoonnikoo ni dhufu nan jette malee fironnike ni dhufu naan hin jenne.

Abbaa manaa: Eeyyee garuu fironnikee firoota kooti jedhee wantan yaadufan akkas siin jedhe.

Haadha manaa: amma maal gochuun qaba? Bitaa natti galeera.

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Abbaa manaa : keessummeessi kan biraa maal gootaree

Haadha manaa: wanti qophaa'e wantii gaarii tokkolle hin jiruum manni duwwaadha.

Abbaa manaa: maal wayyaree??

Haadha manaa: mana nyaatatiyis ta'u wanta nyaatamu fidii koottu malee..

✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️

Abbaa manaa: ani amma hojiirran jira dhufuu hin danda'u. Ati maaltu sidhibe cal jette wanta mana jiru kenniif. Manichafoohaaraa  miti ni beekuu.

Haadha manaa: wanti tokkoyyuu hin jiruuBishaanillee haa ta'u kenniif jedheen jedhama.

Gaarummaa yaaduu fi hojechuun ofumaafi.Rakkinni akkasii kun mana baay'etti ni

mullata.Obboloonni keenya doogoggora akkasii irraa of eegaa.Mee seenaa kana irratti eenyutu balleesse jettu?

Deebiisaa isiniifan dhiisa.