Dubartiin Tokko Durbummaa Qabaachuu fi Dhiisuu Ishii Akkamitti Beekna?

◉ Jaalalleen kee ani durbummaadhanan jira jettee sitti kakachuun ishii waan hin oolledha. Garuu osoo walqunnamtii saalaa hin goone haaluma salphaa ta'een dubartiin tokko durbummaa akka qabdu fi hin qabne adda baafachuu dandeessa.

➊ Gammadduu yoo taate : Yeroo ati waa’ee jireenya boruu itti haasoftu ishiinimmoo diddeetuma waanuma har’aa qofaan gammaddi taanan shakkisiisadha. Har'uma kana addunyaan ishii. Sababiin isaas walqunnamtii saalaa waan jalqabdeef hoormoonii gammachuuf ta’u oomishuu eegalteerti. 

➋ Harma : Harmi dubartii durbummaa hin qabnee kan yeroo kamiirrayyuu ni jajjabaata. Yeroo ati kissing gochaa harkan immoo harma ishii sukkumtu kan danfitee miira keessa galuun ija dunuunfattu taanan intalli tun durbummaa waan qabdu hin se’u.

➌ Fiixee Harma : Dubartiin kana dura walqunnamtii saalaa yoo gootee jiraatte yoo ati fiixee harma ishii tuqxe miira keessa galti. Garuu durbummaan yoo jiraatte miira keessa hin galtu, ofirraa si darbatti. Yeroo ati caafii harma ishii akkuma biloonitti nanaanneesitu calliste si ilaallan dubartin tun muuxannoo walqunnamtii saalaa waan qabduuf durbummaa baayistee ishiirraa hin eeggatin.

➍ Dhangalaa’aa qaamaa saalaa : Dubartiin tokko yoo kana dura muuxannoo walqunnamtii saalaa qabdi taate yeroo ati kissing gootuu si harkatti danfite, yeroo harma sukkuumtu, qaamaa saalaa ishii faa tuutuqxu dhangala’aan dafee qaama saalaa ishii keessaa baay’inaan gadi nam’inaan durbummaa qabaachun ishii mallattoo gaaffii(???) jala jira.

➎ Qinxirii : Yeroo ati gaaraa kissing gochaa harka kee immoo kofa ishii jidduu seensiftee quba keetin yoo qinxirii ishii tuqxe kan miira keessa galtee omaa hin dubbanne taanan, quba keetin qinxirii ishee yoo ati gorogortu kan simmeetidhan si harkatti baqxu taanan jireenyi durbummaa ishii shakkisiisadha.

➏ Nafsaala : Kuni beekamaa waan ta’eef wal nama hin gaafachiisu. Yeroo ati quba kee afaan nafsaala ishiirra walii gadi oftu intalatti kan tolu taanan, yeroo ati quba kee itti geessitu qaamni saalaa ishii callisee quba kee gufuu tokko malee keessummeessa taanan garaa kee kutadhu mucayyoon tun durbummaa hin qabdu.

Gorsa jaalalaa

1: Namni ati jaallattu yoo fuula sitti guure jarjartee hammeenyasaa hin dubbatin. Bor deebitanii gaafa walitti araaramtan gaabbii cimaa seentaatii

2: Nama tokkotti nama gaarii of gochuuf jecha hiriyyaa kee hin xureessiin. Haqni) dhugaan booda si gaafataatii 

3: Yeroo mara dhugaa dubbadhu. Gammachuun sobarraa maddu yeroomaaf malee booda sin fayyaduutii, Dhugaan harra dubbatte bultee si boonsitiitii

4: Baaltii jette jettee hin amanin. Amantees kan biraaf hin dabarsiin. Gaaf tokko si qaaneessaatii

5: Yeroo namni si arrabsu atis hin arrabsiin. Jalaa callisnaan ofiifuu gaabbee dhiisaatii

6: Jaalalleen kee Waadaa waliif qabdan cabsee yoo haala mijeeffate aariif xiiqiin ati waadaa kee hin cabsin. Diinummaas hin yaadiniif. Bor cubbuu waadaa kee lakkuu

kaffaluunsaa dirqamaatii

7: Kan si miidhe haaloo bahuu dhiisuun sodaa sitti fakkaatee xiiqiin haaloo bahuuf hin fiigiin. Haaloo (Ija'aa) dhugaan kee baatutu caalaatii

8: Waan bor darbuuf jaalalaan hin qoosiin. Bor dhala dhabuunis jiraatii

9; Jaalala fudhachuu qofa hin yaadiin. Oolmaa waan gaafatuuf kennii fudhu malee

Humna yaada the power of thought

Ka'uumsi waan kamiituu yaada. Milkaa'inni lafa kana hundi isaa jalqaba irratti yaada ture,booda adeemsa keessa qaaman gadi bu'e. Wanti har'a ijaan arginu hundi yeroo wayiitti,sammuu nama ta'ee keessatti YAADA ture. Konkolaatan yaada ture,xiyaarri sammuu obbolaa lamaanii(W-Right fi O.Right) keessatti yaada ture,reediyoon,tv'n , bilbilli ati harkaa qabdu YAADA ture.(Sammuu koo keessas YAADA boru dhalachuuf ta'utu jira.)  Fkn,Injinarri tokko yemmuu gamoo ijaaru,jalqaba sammuu isaa keessatti YAADA,itti aansuun suuraa YAADA isaa waraqaa irra kaa'a,dhumarratti wanta yaada ture sana lafarratti mul'isa.   

Milkaa'ina kee sammuu keessatti ulfoofta. Yeroo sammuun kee ulfa mul'ataa ulfaa'utti akkuma qotee bulaa biqiltuu isaa kunuunfatu kunuunsuu qabda,aramaa adda addaa irraa tiksuu qabda,ilbiisota ulfa kee sirraa baasuuf si adamsan irraa tiksuu qabda. Yoo jabaattee hin kunuunsine garuu bakka hin eeggamnetti abjuu fi mul'ata kee gattee galta. Kanaafuu jabaattee hojjachuu keetiin dura jabaadhuu yaadi.Ka'uumsi waamaraa YAADA.  Yaanni humna qaba. Tarii Waaqnuu lafaaf samii uumuu isaatiin dura Yaadaa turinnaa?

Namni waan qabuutti galateeffachuu qaba.

Namni waan qabu irratti galateeffachuu hin dandeenye yoomillee waan hawwus argatu hin galateeffatu. Wanta hin qabne ilaallee galataaf hongoomuu caalaa,kan qabnu lakkaawuu yoo eegalle jireenyi keenya dinqii fi raajii ta'a.   

Tarii rakkoolee adda addaatin marfamtee humna ittiin galateeffatu dhabuu dandeessa,garuu hamma fe'es hammaatu wanta itti galateeffattu hin dhabdu. Qabeenya hin qabdu yoo ta'e fayyaa keef galateeffadhu,meeqatu mana yaalaa ciisaa jira,rakkoo fayyaa qabda yoo ta'e humni fayyina GALATA keessa jira waan ta'eef lubbuun jiraachuu keef galateeffadhu. Ija onnee keetii yoo bante wanta itti galateeffachuu dandeessu heddutuu si marsee jira. 

Al tokko galateeffannaa amala kee yoo godhatte wanti ati itti galateeffachuu dandeessu si marsaa deemu,wal horaa dhufu. Kun seera harkisaati,seera uumaa(The law of nature).Ani ammatti lubbuun jiraachuu koof nan galateeffadha,harganuu koof nan galateeffadha,atihoo maaliif galateeffatta?

Dubbisuun waan gaariidha

Dhaloonni dubbisu, waan baru qaba. Sammuun waan barreessee dhalootaaf waan dubbisu gumaachummoo gatii jaba qaba. Sammuu isaatti dhimma baheera. Sammuun nama, waan tolaas, waan badiis ni kalaqa. Barreeffama keessas kun ni jira. Gama kamiinuu, wanti ati dubbisuutti jirtu, dandeettii yaada sammuu nama tokkooti. Dandeettii hubanna sammuu nama tokkooti. Ogummaa kalaqa sammuu nama tokkooti. Hunda dhugaaf dhara isaa, faayidaaf miidhaa isaa, bu'aaf hir'ina isaa kan hubachuu qabummoo si isa dubbisaa jirudha. Anis innin dubbisaa jiru, akkuma inni barreesse sammuu isaatti fayyadamee, buusee baasee yaada sammuu isaa kana dandeettii sammuu kootiin calalee simachuun qaba. Barreeffama tokko keessatti Arraba gaafan argu isan fudhee arrabatti amaneen ogummaa godhadha miti. Dandeettii arrabsuu danda'uu isaa garuu nan dinqisiifadha. Alex Abraham Kitaaba isaa, Dr Ashabbir jedhu keessatti, Jechoonni inni Arrabaaf fayyadamu, Dubartii Marraabitee irraa dhuftee Ollaa keenyatti galte takka na yaadachiise. Ilma tokkicha qabdu tokka akkatti isheen arrabsitu uggum!😂 Hundan yaadadhe. Yeroo isheedhaan ollaa turres nan kolfa. Gafa kitaabicha dubbisus nan kolfaa dubbise. Barreeffamni akkasi, humna isaati akka jaa'insiifattu si godha. Taatee keessa darbites si yaadachiisa. Ilaalcha Oromoo gaafan dubbisu, Jechootan dagadheef, gochoota maatiin koo, Akkoof Akaakayyuun koo yeroon ijoollee xiqqoo ture dubbataniif, gocha isaan raawwatanin yaadadha. Barreeffamni sin barsiifneef sammuu kee duubatti deebisee hin haaromsine hinjiru. Kanaaf garuu jalqaba; ati nama jireenya jiraatee arge ta'uutu barbaachisa. Jireenya jiraatanii arguu, deebi'anii waan yaadatan qabaachuuf barbaachifti.

Walaloo Siif of kennuu?

Kabajan siif qabutu  guutee danbal'e 

Otoon waa'ee  kee yaaduu dhihee naaf  bari'e 

Waa'ee  kee yoon  kaase qaama kootu  hollataa 

Onneen  koo rifatee maashaan kottoonfata 

Narraa fagoo teessee naaf taateetta mootii 

Amma barabaraatti situu bulchaa kooti 

Bulchiinsi kee naaf ta'eera hin qabu gaaffi haqaa 

Addunyaa kee keessaa bahee eessa abbaa  koon  dhaqa 

Hidhiitii na garafi kuffisii na gangalchii 

Akka barbaadde  godhiiti atumti na bulchi 

Erga mootee  miira  koo miira  koo alaaf keessaa 

Yoo  barbaadde na bittee  na gurguruus dandeessa 

Dhiiga koo qulqulluu summii jaalalaan faaltee 

Eenyutu si gaafataree? Yoo  dhiittee na moote  

Hin qabu wantan sirreessu  hiriira sitti bahee 

Dhugaa waaqaaf  lafaati bulchiinsi kee naaf  tahe 

Eeyyama koo malee miira  koo na too'attee 

Jaarraa 21ffaatti garbicha kee na godhatte 

Ergan baachuu eegalee  gubaa sinboo keetii 

Ji'oonni darbeera waggaa guutuu kooti 

Dadhabee hin beeku nan baadha saggootti 

Alaala san  teessee miira  koo too'atti 

Garuu ati beektaa? Akkan siif gubadhee 

Cincaa'u kophaakoo  malkaaf tulluu ce'ee 

Karaa qaxxaamuree sin argaa gaaftokko?

Eenyummaa koo itti dhiisen eenyummaa kee jiraadha 

Ba'aa kee sirraa fuudheen jilbiiffadhee siif baadha

Dursitee na waraannatte eeboo xiyya jaalalaa

Siif of kenneen jiraadha mootii sin tajaajila

Naaf jiraadhu harmee koo Sumaadha anteen koo

Riqicha too mootii 

Biiftuu too ganamaa 

Oolmaan kee ayyoo koo 

Maaliin  madaalamaa?

Jiruu  koo jiraatta 

Saggoo kee cabsitee 

Midhaan na nyaachisuuf 

Dhiiga kee cobsite 

Daawwitii jiruu  koo 

Ogeettii hundumaa

Naaf jiraadhu harmee  

Waggaa kuma kuma

Akka fetee na gottee, Barbaadus na dhistee, kan bira filaate, anattin tufattee

 

Ani bar....

Akkuma dacheettin Nuffii malee si baadha Hin fakkeessu hin akkeessu Dhuguma dhugaan si jaaladha Darbannaa eeboo jecha kee Obsee damdamadhee Imimmaan keessa koos Haqxuudhaan haqadhee Taa'i jettu taa'een Faallessinaan ka'a Siif jedhee meeladheen Okkolee naafa ta'a Atimmoo..... Bishaantu qallateef Loltee na doorsista Akkuma abbaa irreetti Hiitee nat-roorrista Yoo feete na dhibamsiistee Feetummoo na fayyista Hawwitu na ajjeestee Feetu du'aa na kaasta Feetu na boochistee Na mankaraarsita Feetu qirqirsitee Na kokkofalchiista Fuula keerra hin jiru Miirrif yaadni jaalalaa Nan ilaala hin mul'atu Onneen kee halaalaa Egaa....... Ammas siifan hima Isuma akka kalee Homtuu nan gammachiisu Yoo si taate malee Ol baasii gad-buusii Dhaamsa koo hubadhu Fageenya dhiisitii As natti dhiyaadhu Callistee nan cinqin Haalaan nan dubbadhu Dhokattee hin taa'iin Ol ka'ii natti mul'adhu!

Jaarsan itti ergadha

Sirraa fagoo taa'ee

Amman si dharrahuu

Guyyaaf halkan  deemee 

Ganda  keessan  gahuu ?

Otoon jaarsa  ergee hoo  

Abbaan kee ni didaa 

Moo si naaf  kennee 

Walitti nu fida  

Dhuka lafee kootii  

Intala baadiyyaa 

Safuu sabaa guuteen 

Si godhadhee kiyya

Waanuma irra deddeebitu taatee argamta

Fixaan ba'insi jijjiirama ta'ii tokkeen mul'atu osoo hintaane, walitti idaa'ama amaleeffannaa guyyaa guyyaati. Galmi bu'aa waan argachuu barbaaddeeti; tooftaan garuu, adeemsa gara bu'aa sanatti geessudha. Bu'aa har'aa irra daandii imalaa gara bu'aa sanatti geessutti xiyyeeffachuu wayya. 

Akkuma ulfaatinnikee amaleeffaannoo nyaataa ati qabdu mul'isu, beekumsikee idaa'ama hammam barachuukee agarsiisu, haala mataaf miilla hinqabne keessa jiraachuunkee waa'ee amaleeffannaa qulqullinakee waa himu, bu'aankee yeroo tokkoo walitti qabaa amalootakee guyyaa guyyaa madaallii yeroo sanaan duraati.  Waanuma irra deddeebitu taatee argamta. Amalli gaariin yeroo gargaaraakee godha. Amalli badaan garuu yeroo diina sitti taasisa.

#Amallikee har'aa eenyummaakee boruuti waan ta'eef, bu'aan waan taatee argamtuu tolee akka argamuuf deemsakee guyyaa guyyaa sirreessi.