Nikoolaas Tesilaa Beektu laataa wanta inni addunya kanaaf buuse?

✵Gaafa 𝑟𝑒𝑚𝑜𝑡𝑒'dhaan bakkuma jirtu teessee Tv irraa waan feete jijjiirrattu argannoo isaa fayyadamaa jirta.

✵Gaafa 𝑠𝑤𝑖𝑡𝑐ℎ fayyadamtee ibsaa bantus argannoon isaa keessa jira.

✵Ogeessonni fayyaa dhukkubsattoota gaafa raajii kaasan (x-ray) argannoo isaa fayyadamu.

✵Sagale-guddiftuu, raadiyoo fi bilbilakee dabalatee, waan 𝑤𝑖𝑟𝑒𝑙𝑒𝑠𝑠'dhaan daddarbu kamuu gaafa fayyadamtu argannoo isaa fayyadamaa jirta.

Tesilaan wantoota nuti jireenya keenya guyya-guyyaa keessatti itti fayyadamnu argannoolee dhibbootaan lakka'aman qaba. Garuu nama oolmaa haga kanaa addunyaadhaaf oole kanaaf bakki kenname faallaadha.

Bara 1884 yeroo hojii argannoo isaaf bilchaatetti Toomaas Ediisan biratti qacaramee ture. Ta'us garuu yeroo muraasa booda waliif galuu hin dandeenye. Ediisan karaa daddarbiinsa kaarentii irratti DC wayya yoo jedhu, Teslaan ammoo argannoosaa kan ta'e AC filate. DC'n wantoota akka tirikkaafaa irratti nu fayyada. AC'n garuu fageenya dheeraa deemuu kan danda'uu fi warshaalee humna ibsaa guddaa gaafataniif kan fayyaduudha. Wal morkiin kun isaan gidduutti yoo ka'u, Ediisan beekamtii guddaa waan qabuuf AC'n miidhaa fiduu akka danda'u agarsiisuuf arbi ibsaadhaan qabamee akka du'u godhee Tv'dhaan mul'isee ture; gama baay'eedhaanis irratti duule. Ummatis kanaaf isa balaaleffatanii turan. (Har'a addunyaan kan isheen fayyadamaa jirtu garuu caalmaatti AC'dha). 

Tesilaan ilaalcha siyaasaa yeroo sana turerraa adda ta'e waan qabuuf kara mootummaa hacuucamaa ture; miiltoo wajjin hojjetu irraas qarshii guddaa haalamee ture; laaboraatoriin isaas boodarra jalaa waan gubateef argannoo baay'ee dhabe. Yaadotni argannoo isaa yeroo hatamanittis, "wanti guddaan argannoon dhala namaa fayyadu hojjetamuu isaati" jedhee dhiisaa ture.

Nama kallattii jireenya isaa hundumaan gufuun itti baay'ate ture. Xalayaa yeroo tokko haadha isaatiif barreesse irratti, "Waggaa hamma kanaa dhala namaa gargaaruuf hojii an hojjedhe galata hin arganne; arrabsoo fi tuffatamuu qofan buufadhe." Jedhee ture. Tesilaan yaada kalaqoota hedduudhaaf qabu baay'ee hojiitti hiikuuf danqamee, suuraa irraa akka mul'atutti waan nyaatullee hamma dhabuttis hiyyoomee bara 1943 qofaasaa hoteela keessatti du'ee argame. Argannoolee silaa har'a addunyaa kana fayyadan baay'eetu sammuu Tesilaa duukaa awwaalaman.

Yeroo sanatti dhiibbatamee haala nama gaddisiisuun du'us, har'a maqaansaa ol ka'ee haasa'ama. Waggaatti yeroo tokko jaalattootni isaa addunyaarra jiran baay'een guyyaa dhaloota isaa ni kabajuuf. Abbaa qabeenyaa 1'ffaa kan ta'e Iloon Maski illee maqaa dhaabbata isaa guddicha 'Teslaa' jedhee yaadannoo isaaf moggaase. Gaarummaan osoo bifa qabaattee Tesilaa fakkaatti!

Life is a beautiful journey that is meant

Life is a beautiful journey that is meant to be embraced to the fullest every day. However, that doesn’t mean you always wake up ready to seize the day, and sometimes need a reminder that life is a great gift. Whether a funny quote from a famous celebrity or an encouraging message about giving it your best from a successful business person, we can all use a little motivation and inspiration these days via a life quote.

Jireenyi imala bareedaa guyyaa guyyaan guutummaatti hammatamuuf yaadameedha. Haa ta’u malee, yeroo hundumaa guyyaa sana qabachuuf qophii taatee dammaqxa jechuu miti, yeroo tokko tokko immoo jireenyi kennaa guddaa akka ta’e yaadachiisuu si barbaachisa jechuu miti. Nama beekamaa beekamaa irraa caqasa qoosaa yookaan ergaa jajjabeessaa waa'ee nama daldalaa milkaa'aa irraa waan dandeessu hunda itti kennuuf, hundi keenya guyyoota kanatti kaka'umsaa fi kaka'umsa xiqqoo karaa caqasa jireenyaa fayyadamuu dandeenya.

View More and Read More

AFUUFFEE GURRAACHAFI ILAALCHA MILKAAWAA

KAN HIDHAMEE MIILASAA OSOON TAANE SAMMUU ISAATTI.

WAAN GAARII YAADU AMALEEFFADHU

Namoonni waan gaarii yaadan jireenya isaanii keessatti bu'a gaarii argatu.  Guyyoota jireenya isaani keessa jiraan hundumaaf ilaalcha gaarii qabu."Guyyaan har'aa badaadha"jedhanii hojii hin dhiisan. Guyyoonni hundumtu gaarii akka ta'anitti ilaalu.Guyyoota hundumaa of kennani hojjetu. Sabaaba kana irran kan ka'e guyyaa guyyatti gara galmaa isaanitti tarkaanfatu.

Waan nama ajaa'ibu guyyaan har'aa kanumaa keeti.Kanaaf guyyaa har'aa maal hojjechuu feeta? Deebiin gaaffii kana salphadha. Galmaa kee milkeessuf hojjetta.Waan gaarii yaannaa taanaan,gufuuf kufaatin kamu yoo nu mudatan milkaa'ina irra nu deebisu hin danda'an.Sabaabinsa,namni waan gaarii yaadu wayita raakkon isa mudatu, furmaata barbaadu irratti xiyyeeffata malee raakkinicha yaade hin dhiiphatu. Wayita raakko nu mudate sana injifannu gara milkaa'inatti tarkaanfachu keenyatti dabalee,keessi keenyas gammaachuudhan guutama.Waan hundaa caalaa immoo amantin nutti mataa keenya irratti qabnu ni dabala.Kun immoo fuulduraattis jabaanne akka hojjennuf nu onnaachiisa.

 Jireenya keenya yoo jaallanne,jireenyis waan nu jaallatuf gaarii nutti barbaadnu nuuf kenna.Kanaafuu,yaadni gaariinif waan gaarii yaadun burqituu dhandhamaa gaariin galaana booru guddaa calaalchiisu danda'udha. Yaadni keenya haalaaf akkata gaarii gubbaa yoo jiraate,waantootni hundinuu akkata sirriif gaariin nuuf hubataamu.

    

GATIIN DHALA NAMAA MEEQA

Ilmatu abbaa isaatiin,"gatiin jireenyaa meeqa abbaa?"jedhee gaafata. Abbaanis dubbiidhaan osoo hin taane gochaan itti agarsiisuuf yaade.Dhagaa tokko fuudhee itti kennee 'deemii gabaa geessi'jedheen. gatiisaammoo quba lama qofa itti agarsiisi afaanin hin dubbatin jedheen.'Gatii fedhan sii kennanis hin gurgurin'jedheen.Mucichis akkasuma godhe.Warri dhagaa irraa bituuf itti dhufan 'gatiin meeqa?'jedhuun;innis quba lama itti agarsiise.Qarshii lama moo?Sitti hin baayyatuu?Jedhaniin.Haa ta'uu ni kafalla yemmuu jedhaniin gurguruu didee gale.'Aabbaa waan naan jette raawwadheera'jedheen.Abbaanis tole mee ammas deemii godambaa(muuziy

eemii)geessi jedheen;ammas mucaan ni geesse. Gatiisaa akkuma duraa sana quba lamaan qofa baasee itti agarsiise.Qarshii dhibba lama moo?Tole ni kafalla jedhaniin.Didee dhagaasaa fudhatee manatti gale.ammas Abbaadhaan raawwadheera jedheen-mucichi. Abbaanis tole mee na hin nuffiniitii amma bakka albuuda itti gurguranitti geessi jedheen.Mucichis dukkaana albuuda itti gurguranitti ni geesse. Gatiisaa gaafatamnaan akkuma duraa quba lamaan itti agarsiise.Qarshii kuma dhibba lama moo? Jechaa dhagaa sanaajaa'ibsiifachaa amman siif kafala jedheen kunis. Mucichi gurguruu didee galeen.Abbaanis agartee ilma koo,dhagaan kun tokkuma, gabaatti qarshii lama,muuziyeemitti qarshii dhibba lama,dukkaana albuudatti immoo qarshii kuma dhibba lama siif kennan dhagaa gatii jabeessa jedhanii. Dhagaa gati-jabeessa ta'uu kan bare warra dukkaanaa sanaadha. Maalif? Maalummaa dhagichaa kan beeku isaan qofa waan ta'eefi. Gatiin jireenyaa kees akkasuma. Namoota gatii kee hin beekne irraa fagaadhu!

Jaallachuufi waliin jiraachuu dandeessa;garuu raawwattee itti hin dhiyaatin.Oolmaafi bultiin kee namoota gatii kee beekan qofa waliin haa ta'uu jedheen jedhama.

CIRRACHA HADHOOFTUU Gall Stone/Cholelithiasis

Baattuun hadhooftuu qaamota bullaayinna nyaataaf gargaaran keessaa tokko yoo taatu, kan argamtus garaa keenya gara mirgaatiin tiruu jalatti argamti. Hadhooftuun/baattuun hadhooftuu/ hammii fi bocni ishii abukaadoo xiqqaa kan ga'u ta'ee dhangala'aa bullaa'iinsa Lipiidii (coomaa, dhadhaa, buuphaa fa'aaf) tajaajilu kan tiruun oomishite erga bishaan keessaa dhimbiibdee tottolchitee booda ujummoo hadhooftuutiin gara mar'umaan xiqqaa dabarsiti. 

Cirrachi hadhooftuu keessatti uumamu hammaan gumaa xaafii kan gahuu kaase hanga kubbaa teenisii gahuu danda'a. Cirrachi kunis lakkofsaan gumaa tokko ykn gumaa hedduu ta'uu danda'a. 

Cirrachi baattuu hadhooftuu keessatti uumamu akaakuu lama qaba:

I- Cirracha Koolestirooli: Inni kun yeroo hedduu haalluu boora kan qabu yoo ta'u cirracha akaakuu lammataa caalaa kan yeroo hedduu muldhatuudha. Akkuma maqaan isaa addeessu cirrachi kun Koolestirool baay'inaan qaba.

II- Cirracha Piigimantii: kun ammoo halluu gurraacha cilee ykn xiqqoo daalachayu kan qabu yoo ta'u innis piigimantii bilirubin jedhamu irraa uumama. Bilirubin kun irra jireessan seelii dhiiga diimaa (umrii isaa fixatee diigamu) irraa argama.

Cirracha Hadhooftuutiif wontoota nama saaxilan keessaa:

▪︎ Nyaata Koolestirool hedduu qabu kana akka coomaa fa'a fayyadamuu.

▪︎ Fuduraaf kuduraa nyaachuu dhabuu.

▪︎ Dhiira irra dubara irratti heddumaata. Keessahuu dubartii heddu deesse irratti.

▪︎ Dhukkuba Sukkaaraa qabaachuu

▪︎ Furdinna qaamaa gar-malee guddaa ta'e qabaachuu.

▪︎ Yeroo kaan caalaa yeroo ulfaa irra heddumaata.

▪︎ Dhukkuba dhiigaa (akka bilirubinin jenne sun baay'atu godhan) tokko tokko qabaachun wontoota cirracha hadhooftuutiif nama saaxilan keessaa ijoo kan ta'anii dha.

Mallatoolee dhukkuba Cirracha Hadhooftuu: 

* Yeroo hedduu cirrachi hadhooftuu mallatoo dhukkuba kan hin agarsiifne yoo ta'u; namoota tokko tokko irratti carrachi/cirrachoonni baattuu hadhooftuu keessa jiran ujummoo hadhooftuu daddabarsitu kessaatti cuqqalamuu danda'u. 

Yeroo kana:

▪︎ Garaa keenya gara harka mirgaa ykn laphee irratti dhukkubbiin namatti dhagahamu.  

▪︎ Dhukkubbiin kunis sa'aa muraasaaf ture kan badu ta'uu isaafi yeroo biraas dhukkubbiin akkasii namatti deebi'ee dhagahamu. 

▪︎ Yeroma kana ceekuu gara mirgaa/ dugda keenya gara gubbaa jechuun lafee ceekuu lamaan jidduutti dhukkubbiin namatti dhagahamu.

▪︎ Nama lolloojjessuu ykn haqqisiisuu.

▪︎ Nyaata zayitiin itti baay'ate, foon, kallee, coomaa yoo nyaannu dhukkubbiin armaan olitti ibsamee jiraachuu ykn erga nyaanne booda miirri akkasii namatti dhagahamuu. 

* Amma dura cirracha hadhooftuu qabaachuu keenya beeknee:

☆ Garaa kenyaa gara mirgaatti ykn laphee irratti dhukkubbiin hamaan yoo nutti dhagahame.

☆ Hoo'i qaamaa fi dadhabiin dhukkubbii kana wojjiin yoo jiraate

☆ Akkasumas ijji keenya ykn gogaan keenya yoo boora ta'e  hatattamaan gara mana yaalaa deemuun barbaachisaa dha.

Maal haa goonu?

*Dhukkubbiin/mallatoolee armaan olitti eeraman yoo of irratti agarre mana yaalaa deemnee qorannoo adda addaa kan Doktorri kenyaa nuuf ajaje (kan akka Altiraasawuundii fa'a) gochu.

* Cirrachi hadhooftuu tasa dhukkuba biraa ilaaluuf jiraachuun isaa beekame kan dhukkubbii/ mallatoo dhukkuba sanaa hin qabne yaala hatattamaas ta'e ykn guutumaan gutuutti yaala kan hin barbaanne dha. Haa ta'u malee namoota dhukkuba sukkaaraa qaban akkasumas kan doktoriin otoo dhukkubni hin jiraatin yaalamuu qaba jedhe qofatu yaalama jechu dha. 

* Yaalli cirracha hadhooftuu dhukkuba qabuuf taasifamu baqaqsanii, muranii baasuu baattuu hadhooftu (Cholecystectomy) ta'uu mala. Qorichoonni yeroo dheeraaf fudhatamanii Ji'oota/Woggotta hedduu booda cirracha san bulbulan ni jiru. Garuu Qorichoonni kunniin  bulbuluu dhabuu danda'u kanaaf yaalli bu'a qabeessa ta'e kan Opereeshiinin baafamu san jechudha. 

KAROORA DHABUUN MO'AMUU FIDA.

Namoota lama ta'anii qurxummii qabuuf,laga deeman. Achi ga'anii kiyyoo isaanii darbachuu eegalan. Akkuma beekamu kiyyoon isaanii qurxummii qabee fiduu jalqabe. Inni tokko qurxummii kiyyoon isaa qabee fidu hunda keessaa baafachuun qodaa isaa keessa kaa'uu jalqabe. Inni isa wajjin jirummoo yeroo kiyyoon isaa qurxummii gurguddaa qabee fidutti; qurxummiilee ishee xixiqqoo keessaa fudhachuun warra gurguddaa keessatti deebisa. 

Hiriyaa isaa sun,"maaliif qurxummii isa gurguddaa keessatti deebistee ishee xixiqqoo qofa fudhatta? Kaayyoon nuti dhufneef iyyuu yoo akka carraa argannee qurxummiilee isa gurguddaa qabachuudha mitii?" Jechuun gaafate. Namichis akkas jechuun deebiseef.

"Utuun qurxummiilee warra gurguddaa kana akkuma-kee fudhadhee galee baay'ee namatti tola ture. Garuu,mana kootii eeleen irratti bilcheeffannu xinnoo waan taateef qurxummiilee gurguddaan na hin barbaachisan" jedhee deebiseef. Hiriyaan isaa sun gadduun akkas jedhee deebiseef," Qurxummiilee gurguddaa dhiistee galuu moo galtee eelee kee ishee xiqqoo jijjiiruutu wayya ture?" Jedheen jedhama.

Ergaan koo gabaabinaan, "karooran dhabuun mo'amuu fida. Namichi sun osoo eelee guddaa qabaateetii qurxummii guddaa qabata ture;garuu inni eelee isaa bal'ifachuu dhiisee lagattis qurxummii xiqqaa qabachuutti gadi taa'e."

Namichi sun bara baraan,qurxummii xixiqqoo qabee nyaachuura;karoora ittiin eelee manasaa bal'ifatu yaadee,qurxummii gurguddaa qabatee nyaachuu isaaf wayya. 

Warri chaayinaa yoo dubbatan akkas jedhu, "Nama tokko tokko umurii isaa guutuu qabanii qurxummii nyaachisuurraa, guyyaa tokko laga buusanii akkaataa itti qurxummii qaba barsiisuutu salphata!" Jedhu.

Deemsi itti fufaa dhaabbatte hin eegiin!